Kręgi Wsparcia – wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną

Model Kręgów Wsparcia może być wdrażany przez każdą placówkę lub organizację, która zajmuje się wsparciem osób z niepełnosprawnością intelektualną i rodzin.  Najważniejszym celem jest dobre i godne życie w społeczności osoby z niepełnosprawnością intelektualną.

Opiera się o kluczowe wartości takie jak podmiotowość, empowerment , godność i pracę na relacjach i zasobach.

Model Kręgów Wsparcia realizuje postanowienia wynikające z Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (Polska ratyfikowała Konwencję we wrześniu 2012), zwłaszcza tych określonych w artykule 19. „Niezależne życie i włączenie w społeczeństwo”. W Konwencji w art. 19 czytamy, że osoby niepełnosprawne mają prawo do prowadzenia życia samodzielnie i przy włączeniu w społeczeństwo: w tym prawo wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie, wraz z prawem dokonywania wyborów, na równi z innymi osobami, w tym prawo podjęcia decyzji co do tego, gdzie i z kim będą mieszkać, podejmowanie odpowiednich środków w celu ułatwienia korzystania z tego prawa oraz pełnej integracji i uczestnictwa w życiu społeczeństwa (dostęp do usług świadczonych w domu i innych usług wsparcia w społeczności lokalnej), celem zapobiegania izolacji społecznej, dostęp do usług i urządzeń powszechnie dostępnych. Konwencja już obowiązuje w sensie prawnym, ale potrzebne jest realne wprowadzenie jej w życie.

Niniejszy materiał jest kompleksową perspektywą kierunku deinstytucjonalizacji w oparciu o model Kręgów Wsparcia i włączenia w działania organizacji / placówki.  Jest on zwartą propozycją, która jest poszerzona metodologicznie w zeszytach edukacyjnych, które są do pobrania na stronie www.kregiwsparcia.pl

Najważniejsze założenia:

1. Człowiek jest najważniejszy.  Personalizacja  wsparcia w wymiarze całożyciowym przez Planowanie skoncentrowane na osobie. Polega ono na planowaniu przyszłości i dobrego życia w oparciu o zasoby oraz potencjały, a także potrzeby i marzenia osoby z niepełnosprawnością intelektualną; Takie działanie wzmacnia  empowerment osoby i jej poczucie sprawstwa.  Jest wyrazem samostanowienia, dążenia do samodzielności oraz wspieranego podejmowania decyzji.  Osoba z niepełnosprawnością  jest w centrum procesu planowania, a wsparcie jest „szyte na miarę”.
2. Wyznaczenie nowej perspektywy tworzenia relacji w społeczności – Kręgi Wsparcia.  Krąg Wsparcia to osobista sieć wsparcia ludzi życzliwych towarzyszących jednostce w codziennym życiu.  Fundamentem jego tworzenia są  potrzeby, potencjał i zainteresowania osoby z niepełnosprawnością.  Krąg Wsparcia umożliwia włączenie jej w życie społeczności i nawiązywanie satysfakcjonujących relacji. Wspiera w podejmowaniu decyzji i rozwoju osobistym, a także dba o bezpieczeństwo i zdrowie. Składa się z różnych osób ze sfery nieformalnej (rodziny, sąsiadów, przyjaciół, wolontariuszy) oraz formalnej (profesjonalistów np. asystenta osobistego, pracownika socjalnego, terapeuty). Jej członkami mogą być także osoby z otoczenia społecznego (np. pani ze sklepu czy policjant dzielnicowy). Daje to połączenie świata usług publicznych ze światem relacji – rodzinnych, koleżeńskich czy sąsiedzkich. Członkowie Kręgu stwarzają możliwości aktywnego udziału osoby z niepełnosprawnością intelektualną w życiu lokalnej społeczności. Otaczają troską i tworzą zabezpieczenie obecnego oraz przyszłego możliwie niezależnego funkcjonowania.
3. Budowanie partnerskich relacji z rodzinami i opiekunami. Środowisko rodzinne jest  kluczowe dla rozwoju samodzielności oraz niezależności dorosłej osoby niepełnosprawnością intelektualną.  Każdy rodzic martwi się o przyszłość swojego syna lub córki. Otaczając troską i miłością obawia się jednocześnie zranienia i odrzucenia przez otoczenie. Rodziny często tworząc  “parasol ochronny” nad swoim bliskim i ograniczają jego możliwości.   Partnerska współpraca profesjonalistów oraz rodziców daje szansę na zaplanowanie przyszłości,  lepsze samodzielne życie oraz większe otworzenie na środowisko lokalne i życzliwych ludzi dookoła.
4. Tworzenie otwartego włączającego środowiska  i praca w społeczności. To budowanie sieci sojuszników środowiskowych i wykorzystanie zasobów społeczności oraz integracja usług. Istotne jest otwieranie społeczności na różnorodność, w tym na osoby z niepełnosprawnościami. W takim ujęciu dostrzega się takie same prawa wszystkich obywateli oraz obowiązek społeczeństwa dotyczący umożliwienia wszystkim jego członkom – niezależnie od kondycji zdrowotnej, wieku, pochodzenia i stanu funkcjonowania – pełnego życia i równych szans.  Włączanie w życie społeczne, zawodowe, kulturalne oraz stała edukacja czy niwelowanie barier fizycznych i mentalnych, a także budowanie relacji i więzi oraz postaw solidarności sprzyja pełnej inkluzji społecznej.
5. Usługi społeczne.   Aby włączać osobę z niepełnosprawnością do pełnego życia w społeczności potrzebne są usługi społeczne.  Powinny one być szyte na miarę i oparte o Planowanie Skoncentrowane na Osobie.  W tym celu konieczne jest  rozbudowanie usług środowiskowych, takich m.in. jak:  asystencja osobista, mieszkania treningowe, mieszkania wspomagane, rehabilitacja, dostępny transport, wspierana praca itd.  Bez nasycenia tymi usługami trudno będzie realizować rzeczywistą inkluzję osób z niepełnosprawnością w społeczności lokalnej.